Abraham Yehosha was een mij volledig onbekende Israëlische schrijver. Nadat de boekenkast van Joost Bruins me op hem attendeerde duurde het nog geruime tijd voor het er van kwam. Hij is geboren in 1935 en dus 66 bij het voltooien van de roman. Samen met Amos Oz en David Vogel behoort hij tot de grote drie van de Israëlische literatuur. Hij deelt hun grote menselijke gevoeligheid. Ik ga zeker nog meer van ze lezen.
In een soepele en natuurlijke stijl met functionele beeldspraken weeft hij in de bevrijdende bruid drie verhalen ineen:
· Het huwelijk van de onderzoekende professor in de oriëntalistiek Yochahan Riflin (60) met zijn pragmatische rationele vrouw en rechter Chagriet (55). Prachtig hoe die twee openhartig en scherp communiceren en daarbij ondanks de harde woorden overtuigd blijven van hun nog steeds groeiende liefde.
· Het onderzoek van Riflin naar de Arabische mentaliteit. Zijn boek over de gewelddadige reacties in Algerije op het beëindigen van de Franse overheersing zit vast en hij mist de inspiratie voor voltooiing. Hij wordt geattendeerd op Arabische volkslectuur en raakt weer enigszins geïnspireerd. De Arabische cultuur komt binnen via de getalenteerde en doortastende Arabische studente Samahar. Haar familie probeert hem op alle mogelijke manieren over te halen het beslissende cijfer te geven zodat zij haar studie heeft voltooid.
· De echtscheiding van zijn zoon Ofer die gedurende 1 jaar van getrouwd met een Arabische vrouw. Riflin kent de oorzaak van de scheiding niet en heeft er na 4 jaar nog steeds problemen mee. Hij probeert tevergeefs verhaal te halen bij zijn schoonfamilie. Zijn echtgenote vindt dat hij zich er niet mee mag bemoeien. Hij komt er niet achter. Dit in tegenstelling tot de lezer.
Heerlijk om een boek over je eigen cohort te lezen. Al die coming of age romans van pubers zijn voor mij toch weinig bevredigend. Ik heb nooit gepuberd en ben tevens van mening dat mijn huidige leven nog net zo spannend is. Mogelijk nog avontuurlijker vanwege de gelaagdheid van de tijd. Ik kan me nu met Riflin afvragen of het rechtvaardig is om in te grijpen als Marius er bij Jantje onderdoorgaat. Ik zou denk ik net zo handelen als Riflin. De ouder mag van mij proberen te helpen als hij ziet dat het kind eronder lijdt. De ouder moet het natuurlijk zeker doen als hij er zelf onder lijdt.
Ook de echtgenote is zo herkenbaar. Zoals ze samen haar kledingkast opruimen en wikken en wegen wat weggegooid wordt. (pag. 151)
Ook het verschil tussen familiecultuur van Oost en West is zo herkenbaar. Bij het gezin van Riflin was het gewoonte om alles uit te spreken, om als individuen samen te leven . Een gewoonte die de Arabische wereld niet kent. Daar is iedereen ondergeschikt aan de familie en kunnen gedachten die de familie schaden niet worden geuit. Ik zie meteen raakvlakken met andere families en bijvoorbeeld de Thaise gewoonten om niet steeds naar het waarom te vragen. De tegenstelling tussen ratio en mystiek.
Maar de tekst is natuurlijk belangrijker dan mijn observaties. Het is een genoegen om het netjes over te typen. Dan blijkt opnieuw hoe snel schoonheid vergeten wordt.
Ondanks de lange intercontinentale gesprekken die Chagret en Ofra twee keer per week voerden, werden ze niet moe, dankzij de intimiteit die in de kinderkamer was gesmeed, alles te reconstrueren wat was weggeglipt tussen de plooien van de onstuimige tijd die sinds hun laatste ontmoeting was verstreken. 71
Maar aangezien het gevoel voor waarheid en rechtvaardigheid stevig verankerd was in de ziel van de jongeman, schrok hij niet van de berisping. 161
En terwijl Samahars grootvader, die zijn bijstand was komen verlenen, zich vooroverboog om hem te helpen zijn schoenen uit te trekken, voelde Rivlin hoe de vlammende vermoeidheid hem geheel en al vastsoldeerde in de slaap die hem de afgelopen nacht was ontglipt maar die in zijn kielzog was meegereisd naar het dorp. 176
Rivlin keek naar het biggetje dat de kogel van het jachtgeweer had opgeslokt alsof het een krachtige slaappil was, en nadat Rashid hem had laten bungelen waren zijn beide voorpootjes in een soort ontroerende zelfomarming over elkaar geslagen. 197
Ja, mevrouw, onwetendheid is niet alleen de basis van de Arabische poëzie, ze is ook de basis van het bestaan als zodanig. 399
Wederom wekte haar brede, zuivere gezicht een genegenheid bij hem op die op het randje van begeerte lag. 448
Het doet pijn. Het doet beslist pijn. Maar alleen uit pijn , moet je weten, Rashid, spruiten begrip en kennis voort. 465
Mooie openingen van de hoofdstukken:
De winter gaf al vroeg zijn signalen af en stortte zich vol energie op de wereld. Na twee jaar droogte durfde niemand een klacht te uiten tegen de hemel die nu onstuimige regens deed neerkomen, en evenmin tegen de stormen; alleen tegen de gemeente Tel Aviv , die blijk gaf van pure machteloosheid toen de straten in het zuiden onder water kwamen staan. 388
Een fractie van een seconde aarzelden de neerdwarrelde sneeuwvlokken of ze zichzelf zouden laten uitvloeien of zouden proberen hun witte ongereptheid te bewaren, maar de vlokken die er haastig achteraan kwamen, versterkten hun bevroren toestand en het witte tapijt buiten werd almaar dikker. 460
De zinnen zijn zo ontspannen en natuurlijk maar tevens onvoorspelbaar. Ze lijken zo uit Tolstoi ’s Oorlog en vrede te komen. Het boek staat er vol mee.
Naast de mooie openingen heeft Yehoshua ook steeds bij ieder hoofdstuk een verrassende laatste zin waarin de verwachting van de lezer subtiel wordt bijgesteld.
Het is wel duidelijk. Een prachtig boek waar ik van heb genoten. Niet zo hoog intellectueel als Proust, Musil of Marias maar breed menselijk als Tolstoi en Stendal.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten